فلسفه و مفهوم پروژه و مدیریت پروژه

در این مقاله میخواهیم در خصوص مدیریت پروژه و جایگاه و نقش آن در پروژه ها بیشتر آشنا شویم.

در این بخش ابتدا به بررسی موارد زیر می پردازیم:

• اصطلاحات
• مفهوم پروژه
• مفهوم پروژه از دیدگاه انستیتوی مؤسسه مدیران پروژه
• چرخه عمر پروژه
• خصوصیات چرخه عمر پروژه
• مثلث قید پروژه

•  اصطلاحات 

در ابتدا و قبل از شروع مبحث اصلی بهتر است با یک سری اصطلاحات رایج در مدیریت پروژه آشنا سویم.

موسسه مدیریت پروژه

مؤسسه مدیریت پروژه آمریکا که به اختصار به آن 1PMI گفته می شود   یکی از معتبرترین مراکزی است که با در برداشتن تعداد زیادی عضو فعال و متخصص در زمینه پروژه از بسیاری از کشورهای جهان در جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل بهترین روش‌های مدیریتی پروژه و مستندسازی و اشاعه دانش مدیریت پروژه گام‌های بزرگ و ارزنده‌ای را برداشته است.

PMBOK

گستره دانش مدیریت پروژه (PMBOK) عبارتی جامع و فراگیر می باشد که به توصیف مجموعه دانشهای درگیر در حرفه مدیریت پروژه می پردازد. همچون دیگر حرفه ها نظیر حقوق، پزشکی و حسابداری، وظیفه بکارگیری و پیشبرد گستره این دانش بر عهده دست اندرکاران این حرفه و اقشار دانشگاهی است.

راهنمای مدیریت پروژه

مؤسسه مدیریت پروژه آمریکا که به اختصار به آن 1PMI گفته می شود یکی از معتبرترین مراکزی است که با در برداشتن تعداد زیادی عضو فعال و متخصص در زمینه پروژه از بسیاری از کشورهای جهان در جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل بهترین روش‌های مدیریتی پروژه و مستندسازی و اشاعه دانش مدیریت پروژه گام‌های بزرگ و ارزنده‌ای را برداشته است.راهنمای مدیریت پروژه به معنی پیکره دانش مدیریت پروژه می باشد. که به اختصار پی ام باک۱ گفته می شود و شامل مجموعه ایی واژگان راهتما و دستورالعمل ها می باشد.

دفتر مدیریت پروژه

دفتر مدیریت پروژه (PMO) یا دفتر پروژه، واحدی سازمانی برای مرکزیت دهی و هماهنگی مدیریت پروژه های تحت نفوذ خود است.

• مفهوم پروژه

پروژه ترتیبی از فعالیت های یگانه ، پیچیده و مرتبط است که دارای یک قصد یا منظور است و باید در مدت و بودجه معین و طبق  مشخصات به اتمام برسد.

حال در ادامه به جزییات این تعاریف خواهیم پرداخت

ترتیب فعالیت ها:

یک پروژه شامل تعدادی فعالیت است که باید این فعالیت ها به ترتیب یا توالی مشخص انجام شوند. توالی فعالیتها بر اساس نیازهای فنی یا اجرایی تعیین می شود، به عبارت دیگر ورودی یک فعالیت یا فعالیت ها، خروجی یک فعالیت یا فعالیت های دیگر محسوب می شود. مانند فعالیت ساخت پی که پس از آن فعالیت نصب ور قهای زیر ستون می باشد.

فعالیت های یگانه:

یک پروژه تحت شرایط یکسان هرگز در گذشته انجام نشده است و هرگز در آینده انجام نخواهد شد. برای مثال حتی اگر هزاران ساختمان اداری باشند، کارفرمای مختلف، طراحی مختلف، محل مختلف و پیمانکاران مختلف داشته اند.

پیچیدگی فعالیت ها:

فعالیت ها نسبتاً پیچیده می باشند. به عبارت دیگر، در آنها سادگی وجود ندارد و نیاز به مهار تهای خاص، ابتکار و قضاوت دارند.

 مرتبط بودن فعالیت ها:

ارتباط بین فعالیت ها از آنجا ناشی م یشود که خروجی یک فعالیت، ورودی فعالیت دیگر است. هرچند به نظر همان مفهوم ترتیب فعالیت ها را دارد، اما تا حدی متفاوت است. برای مثال نصب تأسیسات مانند لوله کشی پس از ساخت دیوارها است. هرچند توالی وجود ندارد، اما ارتباط هست. اما فعالیت خرید آرماتور پس از فعالیت ساخت پی ها بدون ارتباط است.

قصد یا منظور: 

مقصودی که کارفرما از انجام پروژه در نظر دارد، برای مثال خانه ای که برای محیط زیست مناسب باشد.

زمان مشخص:

پروژه ها باید در یک مدت معین که از طرف کارفرما تعیین شده است، به اتمام برسند.

بودجه محدود:

منابع پروژه مانند نیروی انسانی، ماشی نآلات، مصالح و بودجه محدود است.

طبق مشخصات:

کارفرما سطح معینی از کیفیت را برای پروژه انتظار دارد. بنابراین برای هر پروژه، مشخصات فنی عمومی و خصوصی در نظر گرفته می شود.

در این بخش با ذکر چند مثال تفاوت کارهای عملیاتی و پروژه ها بهتر مشخص شود، 
ساخت هتل: به طور حتم پروژه محسوب می شود، زیرا تمام ویژگی های یک پروژه را دارد. 
نقاشی یک ساختمان: ممکن است پروژه محسوب شود، اما تمام ویژگی های یک پروژه را ندارد. زیرا ساده است و انجام نقاشی اتاق ها به ترتیب و توالی نیاز ندارد. احتمالاً بهتر است وظیفه و یا کار عملیاتی نامیده شود.
پرداخت حقوق کارکنان: مسلماً پروژه محسوب نمی شود، زیرا اکثر ویژگی های یک پروژه را ندارد.

مفهوم پروژه از دیدگاه انستیتوی مؤسسه مدیران پروژه PMI

انستیتوی مؤسسه مدیران پروژه( PMI ) تعریف دیگری از پروژه ارائه می دهد:

پروژه یک تلاش موقت است تا یک محصول، سرویس یا نتیجه یگانه ساخته شود و یا پدید آید

و در ادامه سه ویژگی برای شناسایی پروژه ارائه می دهد:

• موقت بودن
• یگانه بودن محصول، سرویس یا نتایج
• پیشرفت جامع (یا تدریجی)

چرخه عمر پروژه

هر روند و پدیده در دنیا چرخه عمر دارد، به وجود آمدن، رشد، افول و اتمام از مراحل چرخه عمر می باشند. پروژه هم مانند بقیه روندها از چرخه عمر برخوردار است. درک چرخه عمر و مراحل آن به مدیر پروژه کمک می کند که کنترل بهتری در روند پروژه داشته باشد.