فهم و تحلیل مسیر بحرانی در مدیریت پروژه‌ها: راهنمای کامل

مسیر بحرانی  طولانی ترین مسیر برای اتمام پروژه است که از فعالیت‌هایی تشکیل شده است که امکان هیچ گونه تاخیری در آن وجود ندارد. در حقیقت، این مسیر از فعالیت‌های دارای شناوری صفر تشکیل شده است و به عبارت دیگر، هیچ فعالیتی را نمی‌توان با تاخیر انجام داد. مسیر بحرانی ابزاری تکنیکی است که برای تحلیل، برنامه‌ریزی، و زمان‌بندی پروژه‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان یک گلوگاه محسوب می‌شود

شناسایی مسیر بحرانی: برای شناسایی مسیر بحرانی، ابتدا باید فعالیت‌های بحرانی را تعیین کنیم. فعالیت‌های بحرانی، فعالیت‌هایی هستند که یکی از روابط زیر در مورد آن‌ها صدق می‌کند:

1. LS – ES = 0: فعالیت بحرانی
2. LF – EF = 0: فعالیت بحرانی

در این روابط، ES نمایانگر زمان زودترین شروع یک فعالیت، LS نمایانگر زمان دیرترین شروع یک فعالیت، EF نمایانگر زمان زودترین اتمام یک فعالیت، و LF نمایانگر زمان دیرترین اتمام یک فعالیت است. به عبارت دیگر، فعالیت‌های بحرانی باید بدون تاخیر انجام شوند.

یک مثال باهم مرور کنیم

شبکه زمانبندی پروژه ساخت سالن سوله با روش فعالیت روی بردار بر اساس فعالیتهای ذکر شده نشان داده شده است.

مثال: برای محاسبه زمان‌های فعالیت از روابط زیر استفاده می‌شود:

• (EET) زمان زودگره = (ES) شروع زود فعالیت + مدت فعالیت
• (LET) زمان دیرگره = (LF) اتمام دیر فعالیت – مدت فعالیت

حال با توجه به زمان‌های فعالیت می‌توانیم فعالیت‌های بحرانی را شناسایی کنیم.

حال برای پروژه مدنظر زمانهای فعالیتها طبق روابط بالا در جدول زیر محاسبه بدست می آید.

حال با توجه به زمانهای فعالیت در جدول فوق به راحتی می توان فعالیتهای بحرانی این پروژه را بدست آورد.

مسیر بحرانی: مسیر بحرانی شامل فعالیت‌های بحرانی یا مسیری است که از فعالیت‌های بحرانی عبور می‌کند. به عبارت دیگر، اگر هر یک از این فعالیت‌ها تأخیر داشته باشد، زمان پروژه تأخیر خواهد کرد. مثالی از مسیر بحرانی:

• B → C → D → E → F → G → I: مسیر بحرانی شماره ۱
• A → D → E → F → G → I: مسیر بحرانی شماره ۲

با توجه به موارد فوق، پروژه مورد نظر دارای دو مسیر بحرانی می‌باشد. هر مسیر بحرانی شامل فعالیت‌هایی است که باید بدون تاخیر انجام شوند و به عنوان معیاری برای مدت زمان پروژه عمل می‌کنند. در نتیجه، با افزایش تعداد مسیرهای بحرانی، مدیریت پروژه به چالش‌های جدیدی مواجه می‌شود.

با یادگیری در مورد فعالیت‌های بحرانی و شناسایی آنها، مدیران پروژه می‌توانند برنامه‌های مناسبی برای انجام زمانبندی‌های لازم پیش از شروع پروژه‌ها ایجاد کنند.

جهت مشاهده مسیر و فعالیتهای بحرانی در نرم افزار مایکروسافت پروجکت – MSP از طریق زیر می توان اقدام نمود

با یادگیری در مورد فعالیت‌های بحرانی و شناسایی آنها، مدیران پروژه می‌توانند برنامه‌های مناسبی برای انجام زمانبندی‌های لازم پیش از شروع پروژه‌ها ایجاد کنند.